Γράφει ο Γιάννης Ξένος
Η
κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επί ένα πεντάμηνο διαπραγματεύεται «σκληρά» με
τους δανειστές μας για να φέρει μια «αντιυφεσιακή» συμφωνία, που αυτήν
τη στιγμή αποτιμάται γύρω στα 2,5 δισ. ευρώ πρόσθετα μέτρα για το 2015
(αύξηση ΦΠΑ, κατάργηση πρόωρων συντάξεων κ.ά.). Οι δανειστές ζητούν ο
λογαριασμός να είναι γύρω στα 900 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερος (ή
τουλάχιστον τόσο παρουσιαζόταν την προηγούμενη εβδομάδα), λογικά θα
κλειδώσει (αν υπάρξει συμφωνία) κάπου στη μέση. Η σκληρή διαπραγμάτευση
μας έφερε στο σημείο να θεωρούμε τα μέτρα που ανέφερε το μέιλ Χαρδούβελη
(κοντά στο 1 δισ. ευρώ) ανώδυνα!
Πέρα όμως από την ατέρμονη διαπραγμάτευση υπάρχει και η πραγματική ζωή και η πραγματική οικονομία, που έχει μπει και πάλι σε υφεσιακή πορεία. Οι περυσινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξέλιξη του ΑΕΠ το 2015 ανέφεραν αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5%. Αντ’ αυτού, το πρώτο τρίμηνο του 2015 η ελληνική οικονομία κατέγραψε ύφεση -0,2%. Τώρα οι διεθνείς οργανισμοί αναθεωρούν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους, ο ΟΟΣΑ μιλά για ανάπτυξη μόλις 0,1% και η ΕΕ για ανάπτυξη 0,5%. Γι’ αυτό και οι εταίροι δέχονται τόσο εύκολα τον περιορισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος για την τρέχουσα χρονιά και την επόμενη, καθώς η ελληνική οικονομία ή θα μπει πάλι σε ύφεση, ή θα έχει μια πολύ χαμηλή ανάπτυξη της τάξης του 0,5%.
Η ύφεση είναι απόρροια της καθίζησης που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες σε όλους τους τομείς της οικονομίας: Η εσωτερική κατανάλωση, που σε μεγάλο βαθμό στήριξε την αναιμική αύξηση του ΑΕΠ το 2014, περιορίζεται και πάλι, ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι το 2015 θα αυξηθεί κατά 0,9% από αύξηση 1,4% τον προηγούμενο χρόνο. Η πρόβλεψη του ΟΟΣΑ φαντάζει αισιόδοξη για όσους έχουν εικόνα της αγοράς, που κάθε μήνα στεγνώνει και περισσότερο.
Πέρα όμως από την ατέρμονη διαπραγμάτευση υπάρχει και η πραγματική ζωή και η πραγματική οικονομία, που έχει μπει και πάλι σε υφεσιακή πορεία. Οι περυσινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξέλιξη του ΑΕΠ το 2015 ανέφεραν αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5%. Αντ’ αυτού, το πρώτο τρίμηνο του 2015 η ελληνική οικονομία κατέγραψε ύφεση -0,2%. Τώρα οι διεθνείς οργανισμοί αναθεωρούν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους, ο ΟΟΣΑ μιλά για ανάπτυξη μόλις 0,1% και η ΕΕ για ανάπτυξη 0,5%. Γι’ αυτό και οι εταίροι δέχονται τόσο εύκολα τον περιορισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος για την τρέχουσα χρονιά και την επόμενη, καθώς η ελληνική οικονομία ή θα μπει πάλι σε ύφεση, ή θα έχει μια πολύ χαμηλή ανάπτυξη της τάξης του 0,5%.
Η ύφεση είναι απόρροια της καθίζησης που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες σε όλους τους τομείς της οικονομίας: Η εσωτερική κατανάλωση, που σε μεγάλο βαθμό στήριξε την αναιμική αύξηση του ΑΕΠ το 2014, περιορίζεται και πάλι, ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι το 2015 θα αυξηθεί κατά 0,9% από αύξηση 1,4% τον προηγούμενο χρόνο. Η πρόβλεψη του ΟΟΣΑ φαντάζει αισιόδοξη για όσους έχουν εικόνα της αγοράς, που κάθε μήνα στεγνώνει και περισσότερο.
Οι τράπεζες είναι ένα βήμα πριν την κατάρρευση, το εξάμηνο Δεκεμβρίου-Μαΐου απώλεσαν περισσότερα από 35 δισ. σε καταθέσεις, το σύνολο των καταθέσεών τους είναι 128 δισ. ευρώ, στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 11 χρόνων. Οι καταθέσεις που δεν οδηγούνται κάτω από στρώματα ή σε θυρίδες, γίνονται καταθέσεις σε ξένες τράπεζες (κυρίως γερμανικές), ή τοποθετήσεις σε ομόλογα. Όποιοι επιλέγουν τα δύο τελευταία δύσκολα, αν κάποια στιγμή μειωθεί η ανασφάλεια, να ξαναφέρουν τα λεφτά τους σε ελληνικές τράπεζες. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν εκτοξευτεί στα 80 δισ. ευρώ- που αποτελεί αρνητικό ρεκόρ. Ο συνδυασμός αυτών δύο (μείωση καταθέσεων – αύξηση μη εξυπηρετούμενων δανείων) οδηγεί τις τράπεζες στο να κάνουν παύση δανεισμού, δηλαδή να μη χορηγούν νέα δάνεια. Από τις αρχές του χρόνου οι νέες δανειοδοτήσεις ήταν με το σταγονόμετρο, ενώ από τον Μάιο ουσιαστικά έχουν παγώσει. Ενδεικτικό του κλίματος της αγοράς είναι ότι και τα αιτήματα για νέα δάνεια είναι σε ιστορικό χαμηλό, πως ο άλλος να ζητήσει δάνειο, όταν γνωρίζει ότι έχει ελάχιστες πιθανότητες να εγκριθεί.
Επιπλέον παράγοντας που οδηγεί σε ασφυξία την αγορά είναι τα ληξιπρόθεσμα χρέη του δημοσίου, που μετά από δύο χρόνια που μειώνονταν και πάλι αυξάνονται. Μέχρι τον Απρίλιο του 2015 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου είχαν ανέλθει στα 4,8 δισ. ευρώ, τον Μάρτιο ήταν 4,4 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων και των επιστροφών φόρων που εκκρεμούν). Τον Μάιο αυξήθηκαν κατά 400 εκατ. ευρώ και από τις αρχές του έτους η αύξηση είναι 1,1 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση (αν συνυπολογίσουμε και τα αποθεματικά των δημόσιων φορέων που μετέφερε στην Τράπεζα της Ελλάδος) κερδίζει χρόνο στη διαπραγμάτευση τρώγοντας από τις σάρκες της ελληνικής οικονομίας.
Η κατάσταση στην αγορά και τον τραπεζικό τομέα έχει άμεσο αντίκτυπο και στα δημόσια οικονομικά. Στο πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου 2015 η υστέρηση των εσόδων του προϋπολογισμού ανέρχεται σε περίπου 2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν τα μισά –1 δισ. ευρώ– οφείλονται στην «τρύπα» που δημιουργήθηκε μόνο τον Μάιο. Το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 651 εκατ. ευρώ από 1,6 δισ. ευρώ που ήταν πέρυσι το ίδιο διάστημα. Η μείωση αυτή αποδίδεται κυρίως στο γεγονός ότι φέτος τα ασφαλιστικά ταμεία παρουσίασαν πρωτογενές έλλειμμα (738 εκατ. ευρώ) έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος πέρυσι (438 εκατ. ευρώ).
Η κυβέρνηση επικεντρώνει την προσοχή της στο να εξοφλεί μισθούς, συντάξεις και υποχρεώσεις προς το εξωτερικό, αλλά και αυτά, σταδιακά, αδυνατεί να τα υλοποιήσει. Η δόση Μαΐου προς το ΔΝΤ βρέθηκε την τελευταία στιγμή και με ταχυδακτυλουργικό τρόπο (δώσαμε την εγγύηση που έχει καταβάλει η χώρα για τη συμμετοχή της στη σύσταση του ΔΝΤ), η πρώτη δόση Ιουνίου προς το ΔΝΤ μεταφέρθηκε για τα τέλη του μήνα. Στα τέλη Ιουνίου θα πρέπει να καταβάλουμε 1,56 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ (το άθροισμα των 4 δόσεων του Ιουνίου) και πρέπει να βρεθούν και σχεδόν άλλα τόσα για μισθούς και συντάξεις. Τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους είναι ελάχιστα, αλλά η κυβέρνηση θεωρεί ότι έχει όσο χρόνο χρειάζεται για να διαπραγματευτεί.
Κάποιος ακραιφνής οπαδός της κυβέρνησης θα μπορούσε να πει πως διέξοδος ακόμα υπάρχει, να μη συμφωνήσουμε και ας αναλάβουν οι δανειστές τις ευθύνες τους. Αυτή η διέξοδος θα μπορούσε να είναι επιλογή τον πρώτο μήνα της νέας διακυβέρνησης, που και πάλι θα ήταν πολύ επώδυνη, πριν επιστραφούν τα 11 δισ. ευρώ που είχαμε για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών (που κατόπιν εορτής η κυβέρνηση αναγνώρισε το λάθος της), πριν σαρωθούν τα διαθέσιμα των δημόσιων οργανισμών από την κεντρική κυβέρνηση και χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του χρέους και πριν στεγνώσει εντελώς η αγορά. Άρα, η κυβέρνηση, ή τουλάχιστον αυτοί οι 3-4 που καθορίζουν την πορεία της, δεν είχαν ποτέ μια τέτοια διέξοδο στο μυαλό τους. Ας φέρουν, λοιπόν, τη συμφωνία που τόσον καιρό ετοιμάζουν, και μετά να υποστούν τις συνέπειες της καταστροφικής έως τώρα διακυβέρνησής τους, όπως τις έχουν υποστεί όσοι κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια.